Intrathecale baclofen (ITB)-therapie* wat, hoe en waarom?

Wat is intrathecale baclofentherapie?
Waarom ITB-therapie*?
Kenmerken van de baclofenpomp

wat is intrathecale baclofentherapie?

WAT IS BACLOFEN?

Baclofen is een spierverslapper en een veelgebruikt medicijn voor de behandeling van spasticiteit. Baclofentabletten werken bij veel mensen goed, maar kunnen in sommige gevallen invaliderende bijwerkingen geven zoals spierzwakte, slaperigheid, misselijkheid en duizeligheid.2

WAAROM ZOU IK EEN BACLOFENPOMP GEBRUIKEN?

Wanneer baclofen via de mond (oraal) wordt ingenomen, blijft het grootste gedeelte van het medicijn in de bloedbaan achter. Slechts een klein gedeelte bereikt de vloeistof rondom het ruggenmerg (waar het medicijn zijn werk doet), zelfs bij zeer hoge doseringen.1,2

Een medicijnpomp daarentegen zorgt voor rechtstreekse afgifte van baclofen in het hersenvocht rondom het ruggenmerg. Het ITB-systeem brengt het geneesmiddel precies naar de plaats waar het nodig is. Patiënten die een baclofenpomp hebben, krijgen minder medicatie toegediend, hebben minder bijwerkingen en het werkt beter dan baclofen in tabletvorm.1, 2, 11, 12

Gerichte geneesmiddeltoediening rechtstreeks in hersenvocht rondom ruggenmerg
verschil oraal of intrathecaal toedienen van baclofen

hoe werkt de pomp?

Een baclofenpomp geeft de voorgeschreven hoeveelheid intrathecale baclofen (in vloeibare vorm) rechtstreeks af in de vloeistof rondom het ruggenmerg. Dit gebied heet de intrathecale ruimte.

Een chirurg plaatst de baclofenpomp vlak onder de huid in de buik. De pomp wordt draadloos geprogrammeerd om de door uw arts voorgeschreven hoeveelheid baclofen af te geven.

Behandeling met een baclofenpomp wordt ook wel intrathecale baclofen (ITB)-therapie* genoemd. De pomp is in Europa goedgekeurd voor gebruik met baclofen en een aantal andere medicijnen en wordt vergoed door zorgverzekeraars in heel Europa.

Terug naar boven

waarom ITB-therapie*?

ALS ANDERE BEHANDELINGEN NIET WERKEN

Bij veel mensen kan spasticiteit goed onder controle worden gehouden met orale medicatie, fysiotherapie, ergotherapie of injecties. Maar bij sommige mensen werken deze behandelingen niet goed genoeg, of geven ze onaanvaardbare bijwerkingen.

WAAROM ZOU IK EEN BACLOFENPOMP OVERWEGEN?

Als behandelingen zoals pillen of injecties niet goed genoeg helpen bij ernstige spasticiteit, kunt u met uw specialist praten over de behandelingsoptie ITB-therapie*.

Dit wordt ook wel een baclofenpomp genoemd; een geavanceerd geneesmiddeltoedieningssysteem dat in het lichaam wordt ingebracht. ITB-therapie* kan mogelijk helpen als:

  • u niet genoeg baat heeft bij andere behandelingen voor spasticiteit;
  • u veel last heeft van de bijwerkingen van uw medicijnen, zoals spierzwakte, slaperigheid, misselijkheid en duizeligheid.2
waarom intrathecale baclofen (ITB)-therapie overwegen

Een baclofenpomp is geschikt voor patiënten met voldoende lichaamsbouw en -gewicht om de pomp te kunnen dragen.

Een juiste behandeling kan het uitvoeren van dagelijkse activiteiten makkelijker maken, bijvoorbeeld werken, naar school gaan, uw verzorging, etc. Deze kan uw welbevinden en zelfstandigheid vergroten, zodat u opnieuw kunt gaan nadenken over de hernieuwde mogelijkheden in uw leven.3, 4, 6, 9, 10, 13, 14, 17, 19-21

u heeft minder medicatie nodig

Orale baclofen kan, zeker in hogere doses, bijwerkingen geven zoals spierzwakte, slaperigheid, misselijkheid en duizeligheid.2

Omdat het een doelgericht toedieningssysteem is, geeft een baclofenpomp de intrathecale baclofen rechtstreeks af in de vloeistof rondom het ruggenmerg. Wanneer medicatie rechtstreeks wordt toegediend waar het nodig is, heb je er minder van nodig. Daarom kan ITB-therapie* de bijwerkingen van orale baclofen verminderen.1, 2, 11, 12

u kunt het eerst uitproberen

Aan de hand van een proefbehandeling kunnen u en uw arts zien of uw lichaam zal reageren op de behandeling voordat u de operatie ondergaat.

Mogelijke tijdelijke bijwerkingen van de proefbehandeling zijn o.a.:18

  • Hoofdpijn en duizeligheid na de ruggenprik
  • Infectie
  • Bloeding
  • Rugpijn
  • Bijwerkingen van de medicatie, zoals spierzwakte, slaperigheid, last van de maag en braken
  • Zeer zelden: zenuwschade

HOE VERBETERT HET UW LEVEN?

ITB-therapie* kan de negatieve gevolgen van spasticiteit verminderen met minder bijwerkingen dan orale baclofen. Bekijk de video bovenaan de pagina voor de werkzaamheid van ITB* bij uw aandoening:

Animatie over baclofentherapie (ITB*) - (00:30)

behandeling spasticiteit
Meer informatie Less information (see less)

73% van patiënten is tevreden met de vermindering van spasticiteit en zou de therapie aan anderen aanbevelen.4

73%

Tot 94% van de patiënten zou opnieuw een pomp laten plaatsen.15

Infographic pompplaatsing die laat zien dat 94% opnieuw zou laten plaatsen

GEPROGRAMMEERD NAAR UW BEHOEFTEN

Uw pomp wordt geprogrammeerd om de voorgeschreven dosis af te geven die u nodig heeft. De hoeveelheid intrathecale baclofen kan anders worden ingesteld voor verschillende tijdstippen.

Misschien heeft u 's nachts meer medicatie nodig om spasticiteit te verminderen zodat u beter kunt slapen, en 's ochtends minder omdat spasticiteit soms juist kan helpen bij het maken van transfers (uzelf verplaatsen van de ene plaats naar de andere). Denk hierbij bijvoorbeeld aan lopen, het opstaan uit een stoel of het gaan zitten op een bed. Uw arts kan het moment en de hoeveelheid van de baclofenafgifte aanpassen aan uw behoeften.

De instellingen kunnen ook per dag verschillen om met uw geplande activiteiten rekening te houden. U kunt bijvoorbeeld meer of minder medicatie nodig hebben op de dagen dat u fysiotherapie heeft.

Met een baclofenpomp kan ernstige spasticiteit of uw onderliggende medische aandoening die de spasticiteit veroorzaakt, niet genezen worden. Een pomp kan wel helpen om uw spasticiteit op de lange termijn onder controle te houden door de negatieve symptomen te verminderen.5-8,13,16

OMKEERBAAR

De baclofenpomp en/of de baclofenafgifte kan door uw arts worden uitgeschakeld. Indien gewenst kunnen de pomp en katheter ook weer via een operatie worden verwijderd.

BEWEZEN THERAPIE

Veel studies tonen aan dat intrathecale baclofen, toegediend door een intrathecale medicijnpomp, spasticiteit, spasmen en pijn kan helpen verminderen, en het functioneren en uw kwaliteit van leven kan helpen verbeteren.3,5-10,13,14,17,19-35

Artsen schrijven ITB-therapie* al meer dan 30 jaar voor in Europa. Dezelfde pomp van Medtronic wordt wereldwijd ook veelvuldig gebruikt voor pijnmedicatie.

Terug naar boven

KENMERKEN VAN DE BACLOFENPOMP

Synchromed device image on blue background

De SynchroMed™ II-medicijnpomp is een batterijgevoed medisch implantaat met een reservoir dat een geneesmiddel bevat. De pomp geeft het geneesmiddel via een dun, flexibel slangetje (de katheter) af in de met vloeistof gevulde ruimte rond het ruggenmerg.

Uw arts programmeert de pomp zodat de voorgeschreven hoeveelheid baclofen wordt afgegeven. Zowel de hoeveelheid als het moment van baclofenafgifte kunnen naar gelang uw behoefte door uw arts worden ingesteld. Voor de behandeling van ernstige spasticiteit geeft de pomp gedurende de hele dag en nacht continu een vloeibare vorm van baclofen af.

De SynchroMed™ II is een geavanceerd systeem voor geneesmiddeltoediening met een reeks kenmerken om uw spasticiteit onder controle te houden1,2

  • In te stellen al naar gelang uw behoefte – Uw arts programmeert de hoeveelheid medicatie die de pomp zal afgeven. Op een later moment kan uw arts de dosis aanpassen mocht dat nodig blijken als bijvoorbeeld uw spasticiteit en/of bijkomende pijn toeneemt, of als u een ander behandelingsdoel heeft.
  • Flexibele dosering – De pomp kan worden geprogrammeerd in maximaal 13 afzonderlijke stappen met variabele doses die in de loop van de dag kunnen worden toegediend, dus u krijgt zo veel of weinig baclofen als u nodig heeft. De programmering kan ook per dag variëren zodat de toediening altijd aansluit bij uw geplande activiteiten.
  • Opslag van informatie in de pomp – In de pomp worden de baclofenafgifte-instellingen en belangrijke gegevens over uw implantaten (pomp en katheter) opgeslagen. U draagt uw gegevens dus altijd bij u. Een arts in het bezit van een artsenprogrammeerapparaat kan de pomp uitlezen en u een overzicht verstrekken.
  • Vervanging van de pomp – Bij meer dan 90% van de mensen die een baclofenpomp heeft, gaat deze ruim 6 jaar mee (vanaf de dag van implantatie). Voordat de batterij leeg raakt, klinkt er een alarm, zodat u voldoende tijd heeft om een afspraak te maken voor de vervanging. Echter uw behandelend centrum zal dit alarm niet afwachten en ruim van tevoren een afspraak met u maken voor vervanging van uw pomp.
  • MRI-veilig onder bepaalde voorwaarden– De pomp is onder specifieke voorwaarden goedgekeurd voor gebruik in MRI-scanners van 1,5 en 3 tesla. Als niet aan de voorwaarden wordt voldaan, kunnen MRI-scans leiden tot storing van de pomp en daardoor onderbreking van de therapie met levensbedreigende gevolgen. Laat uw behandelend arts en MRI-technicus weten dat u een medicijnpomp heeft voordat u de MRI ondergaat.

In het kort:

De informatie op deze pagina is geen vervanging voor de aanbevelingen van uw arts. Raadpleeg de gebruiksaanwijzing van het systeem voor meer informatie over het gebruik, de implantatieprocedure en een opsomming van de indicaties, contra-indicaties, voorzorgsmaatregelen, waarschuwingen en mogelijke bijwerkingen. Voor informatie over uw diagnose en behandeling dient u altijd contact op te nemen met uw arts.

Terug naar boven

ITB voor spasticiteit na beroerte - patientenbrochure

Video's, brochures en handleidingen om te downloaden

DOWNLOAD hier

Meer weten over  intrathecale baclofen (ITB)-therapie*?

CONTACT OPNEMEN

* Wanneer we het hebben over ITB-therapie, bedoelen we intrathecale baclofen (een spierontspannend geneesmiddel) die wordt toegediend door een intrathecale medicijnpomp. Medtronic levert alleen de intrathecale medicijnpomp en de katheter; de intrathecale baclofen wordt geleverd door een extern bedrijf.

Referenties

1

Barnes MP, Johnson GR. Upper motor neurone syndrome and spasticity: Clinical management and neurophysiology: Cambridge University Press. 2008

2

Ertzgaard P, Campo C, Calabrese A. Efficacy and safety of oral baclofen in the management of spasticity: A rationale for intrathecal baclofen. J Rehabil Med. 2017;49:193 -203.

3

Ramstad K, Jahnsen R, Lofterod B, Skjeldal OH. Continuous intrathecal baclofen therapy in children with cerebral palsy – when does improvement emerge? Acta Paediatr. 2010;99(11):1661–1665.

4

Creamer M, Cloud G, Kossmehl P. et al. Effect of intrathecal baelofen on pain and quality ornre in poststroke spasticity: A randomized trial (SISTERS). Stroke. 2018;49:2129-2137.

5

Albright AL, Gilmartin R, Swift D et al.Long-term intrathecal baclofen therapy for severe spasticity of cerebral origin. J Neurosurg. 2003;98(2):291-295.

6

Rawicki B. Continuous intrathecal baclofen delivered via an implantable pump: long-term follow-up review of 18 patients. J Neurosurg. 1999;91(5):733-736.

7

Azouvi P, Mane, M, Thiebaut, J B, Denys, P, Remy-Neris, O, Bussel, B. Intrathecal baclofen administration for control of severe spinal spasticity: functional improvement and long-term follow-up. Arch Phys Med Rehabil. 1996;77(1):35-9.

8

Sammaraiee Y, Yardley M, Keenan L et al. Intrathecal baclofen for multiple sclerosis related spasticity: A twenty year experience. Mult Scler Relat Disord. 2018 Oct 15;27:95-100.

9

Ivanhoe CB, Francisco GE, McGuire JR, et al. Intrathecal baclofen management of poststroke spastic hypertonia: implications for function and quality of life. Arch Phys Med Rehabil. 2006;87(11):1509 -15.

10

Guillaume D., Van Havenbergh A., Vloeberghs M., Vidal J., Roeste G. A clinical study of intrathecal baclofen using a programmable pump or intractable spasticity. Arch Phys Med Rehabil. 2005;86(11):2165-71.

11

Penn RD. Intrathecal baclofen for spasticity of spinal origin: seven years of experience. J Neurosurg. 1992;77(2):236–40. 

12

Meythaler JM, Guin-Renfroe S, Law C, et al. Continuously infused intrathecal baclofen over 12 months for spastic hypertonia in adolescents. Arch Phys Med Rehabil. 2001 Feb;82(2):155–61. 

13

Vles GF, Soudant DL, Hoving MA et al. Long-term follow-up on continuous intrathecal baclofen therapy in non-ambulant children with intractable spastic cerebral palsy. Eur. J. Paediatr Neurol. 2013;17(6):639-644.

14

Hoving MA, van Raak EP, Spincemaille GH et al; Dutch Study Group on Child Spasticity. Safety and one-year efficacy of intrathecal baclofen therapy in children with intractable spastic cerebral palsy. Eur J Paediatr Neurol. 2009; May;13(3):247-56.

15

Sadiq SA, Wang GC. Long-term intrathecal baclofen therapy in ambulatory patients with spasticity J Neurol (2006) 253: 563 -569.

16

Coffey RJ, Cahill D, Steers W. Intrathecal baclofen for intractable spasticity of spinal origin: results of a long-term study. J Neurosurg, 1993;78(6):226-232.

17

Motta F, Antonello CE, Stignani C. Intrathecal baclofen and motor function in cerebral palsy. Dev Med Child Neurol. 2011;53(5):443–448.

18

Johnson KS, et Daniel JS.  Lumbar puncture: Technique, indications, contraindications, and complications in adults. https://www.uptodate.com/contents/search. Accessed February, 2020

19

Schiess MC, Oh IJ, Stimming EF et al. Prospective 12-month study of intrathecal baclofen therapy for poststroke spastic upper and lower extremity motor control and functional improvement. Neuromodulation. 2011;14(1):38-45.

20

Delhaas EM. Long-term outcomes of continuous intrathecal baclofen infusion for treatment of spasticity: A prospective multicenter follow-up study. Neuromodulation. 2008;11(3):227-236.

21

Natale M, D’Oria S, Nero VV, Squillante E, Gentile M, Rotondo M. Long-term effects of intrathecal baclofen in multiple sclerosis. Clin Neurol Neurosurg. 2016;143:121-5.

22

Hoving MA, van Raak EP, Spincemaille GH, Palmans LJ, Becher JG, Vles JS; Dutch Study Group on Child Spasticity. Efficacy of intrathecal baclofen therapy in children with intractable spastic cerebral palsy: a randomised controlled trial. Eur J Paediatr Neurol. 2009;13(3):240–246

23

Morton RE, Gray N, Vloeberghs M. Controlled study of the effects of continuous intrathecal baclofen infusion in non-ambulant children with cerebral palsy. Dev Med Child Neurol. 2011;53(8):736–741

24

Yoon YK, Lee KC, Cho HE et al. Outcomes of intrathecal baclofen therapy in patients with cerebral palsy and acquired brain injury. H. Medicine (Baltimore). 2017 Aug;96(34):e7472

25

Meythaler JM, McCary A, Hadley MN. Intrathecal infusion of baclofen for spasticity caused by acquired brain injury: a preliminary report. J Neurosurg. 1997;87(3):415-419.

26

Meythaler JM, Guin-Renfroe S, Grabb P, Hadley MN. long-term continuously infused intrathecal baclofen for spastic-dystonic hypertonia in traumatic brain injury: 1-year experience.Arch Phys Med Rehabil. 1999;80(1):13-19

27

Francisco GE, Boake C. Spastic hemiplegia after intrathecal baclofen therapy: a preliminary study. Arch Phys Med Rehabil. 2003;84(8):1194-1199.

28

Creamer M, Cloud G, Kossmehl P, et al. Intrathecal baclofen therapy versus conventional medical management for severe post-stroke spasticity: Results from a multicentre,randomised, controlled, open-label trial (SISTERS). J Neurol Neurosurg Psychiatry. 2018 Jun;89(6):642-650

29

Creamer et al. Effect of intrathecal baclofen on pain and quality of life in poststroke spasticity: A randomized trial (SISTERS). Stroke. 2018;49:2129–2137

30

Meythaler JM, Guin-Renfroe S, Brunner RC, Hadley MN. Intrathecal baclofen for spastic hypertonia from stroke. Stroke. 2001;32(9):2009-2109

31

Ordia JI, Fischer, Edward, Adamski, Ellen, Chagnon, Kimberly G, Spatz, Edward L. Continuous intrathecal baclofen infusion by a programmable pump in 131 consecutive patients with severe spasticity of spinal origin. Neuromodulation. 2002;5(1):16-24

32

Burns AS, Meythaler JM. Intrathecal baclofen in tetraplegia of spinal origin: efficacy for upper extremity hypertonia. Spinal Cord. 2001;39(8):413-9.

33

Middel B, Kuipers-Upmeijer H, Bouma J, et al. Effect of intrathecal baclofen delivered by an implanted programmable pump on health related quality of life in patients with severe spasticity. J Neurol Neurosurg Psychiatry. 1997;63(2):204-9

34

Khan AA, Birks-Agnew I, Bullock P, Rushton D. Clinical outcome and complications of intrathecal baclofen pump in multiple sclerosis patients: a retrospective study. NeuroRehabilitation. 2010;27(2):117-20

35

Lee BS, Jones J, Lang M et al. Early outcomes after intrathecal baclofen therapy in ambulatory patients with multiple sclerosis. J Neurosurg. 2018 Oct;129(4):1056-1062

U dient de informatie op deze site niet als vervangend medisch advies te beschouwen. Indien u twijfels heeft over uw gezondheid of een gezondheidsadvies nodig heeft, dient u contact op te nemen met uw arts of professioneel zorgverlener.